آتش چیست؟

آتش چیست و چگونه ایجاد میشود؟ فرآیند رشد آتش چگونه است؟ آنش نشانها چگونه آن را خاموش می‌کنند

فهرست مطالب

آتش یا حریق چیست؟

آتش‌سوزی به وقوع پیوستن یک رویداد یا واقعه‌ای گفته می‌شود که در آن، مواد قابل اشتعال (مثل چوب، نفت، گاز و...) تحت تاثیر حرارت و اکسیژن از بین می‌روند و انرژی حاصل از این فرآیند به شکل حرارت و نور انتشار می‌یابد.

آتش‌سوزی ممکن است در محیط‌ها و شرایط مختلفی رخ دهد، از جمله در فضاهای بسته و محدود تا در فضای باز و وسیع. عوامل مختلفی می‌توانند بر احتمال و شدت آتش‌سوزی تاثیر بگذارند، مانند نوع مواد قابل اشتعال، دما، فشار، نقطه اشتعال و موارد مشابه.

آتش‌سوزی‌ها می‌توانند آسیب‌های جدی به انسان‌ها، محیط زیست و تجهیزات ایجاد کنند، بنابراین ایمنی در برابر آتش‌سوزی، آموزش و اجرای اقدامات ایمنی در مقابل آتش‌سوزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

رشد آتش‌سوزی

رشد آتش در یک آتش‌سوزی به عوامل مختلفی بستگی دارد، که شامل موارد زیر می‌شود:

گرما: آتش نیاز به منبع گرما دارد تا مواد قابل اشتعال به دمای اشتعال خود برسند. این گرما می‌تواند از منابع مختلفی مانند شعله، اصطکاک، حرارت مستقیم یا رادیواکتیویته (در برخی موارد خاص) به وجود آید.

ماده قابل اشتعال: وجود مواد قابل اشتعال (مثل چوب، نفت، گاز و مواد شیمیایی قابل اشتعال) در محیط ضروری است. این مواد از انرژی آتش به عنوان سوخت استفاده می‌کنند.

اکسیژن: اکسیژن حاضر در هوا برای حرارتدهی و سوزش نقش اساسی دارد. آتش‌سوزی‌ها از اکسیژن در هوا استفاده می‌کنند تا انرژی حاصل از سوخت را آزاد کنند.

زمان: آتش نیاز به زمان دارد تا به اندازه کافی رشد کند و از یک شعله کوچک به یک شعله بزرگتر و مستقل تبدیل شود.

افزایش انرژی: در طول رشد، آتش می‌تواند از سوخت فراهم شده برای خود بهره ببرد و انرژی بیشتری آزاد.

رابطه آتش و سیستم اعلام حریق

در اثر بروز آتش، چهار پدیده‌ی دیگر رخ می‌دهند: دود، نور، گاز و حرارت. سیستم اعلام حریق هریک از اینت چهار پدیده را به صورت جداگانه و توسط دتکتورها شناسایی می‌کند و توسط سیستم مرکزی خود، تهمیداتی که از قبل برنامه ریزی شده‌اند را اجرا می‌کند.

دود و گاز توسط دتکتوراهی دودی شناسایی می‌شود. این نوع از آشکارسازها، مرسوم‌ترین دتکتورها هستند. حرارت نیز توسط نوع دیگری از دتکتورها شناسایی می‌شوند که عملکرد متفاوتی دارند. نور نیز توسط دتکتورهای شعله‌ای مورد شناسایی قرار می‌گیرد.

 آتش نشانی چیست؟

آتش‌نشانی یک نیروی عمومی یا خصوصی است که مسئولیت اطفاء حرائق، نجات و کنترل وضعیت‌های اضطراری مرتبط با آتش‌سوزی و حوادث مشابه را بر عهده دارد. این نیروها غالباً به عنوان آتش‌نشان شناخته می‌شوند.

وظایف آتش‌نشانی شامل: اطفاء حرائق: این شامل اطفاء حرائق در ساختمان‌ها، خودروها، زمین‌های باز و غیره می‌شود.

نجات: آتش‌نشان‌ها مسئول نجات افراد محاصره شده در محیط‌های خطرناک و همچنین در مواقع بحران مانند حوادث راه‌آهن، تصادفات جاده‌ای و غیره هستند.

کنترل حوادث: آتش‌نشانی در برخی موارد به عنوان نیروی اصلی در کنترل وضعیت‌های اضطراری مرتبط با حوادث شیمیایی، بیولوژیکی و رادیولوژیکال (CBR) عمل می‌کنند.

آموزش: آتش‌نشان‌ها مسئول آموزش و آمادگی عمومی و ارتقاء ایمنی در برابر آتش‌سوزی و حوادث مشابه هستند.

پیشگیری: آتش‌نشانی در کنار وظایف اصلی، در زمینه‌های پیشگیری از حوادث نیز فعالیت می‌کنند. این شامل بررسی وضعیت ایمنی ساختمان‌ها، ارائه راهکارهای ایمنی و نصب تجهیزات ایمنی می‌شود.

تیم‌های آتش‌نشانی معمولاً با استفاده از تجهیزات و ابزار مخصوص به کار می‌روند تا در مواجهه با حوادث مختلف به عملکرد بهتری دست یابند. آموزش مناسب، تجهیزات مدرن و هماهنگی مناسب از جمله عوامل مهم در کاهش خطرات و ایجاد ایمنی بالاتر در مواجهه با حوادث آتش‌سوزی می‌باشند.

آتش نشانها چگونه و طی چه فرآیندهایی آتش را خاموش می‌کنند؟

آتش‌نشان‌ها برای خاموش کردن یک حریق از چند مرحله و فرآیند مشخص استفاده می‌کنند. این مراحل شامل موارد زیر می‌شوند:

تشخیص و ارزیابی: در ابتدا، آتش‌نشان‌ها به محل حادثه می‌رسند و وضعیت را تشخیص می‌دهند. آن‌ها بررسی می‌کنند که آیا در محل افراد محاصر شده هستند یا خیر. همچنین، این مرحله شامل تخمین نیاز به منابع و تجهیزات مورد نیاز برای مقابله با حریق می‌شود.

ایمنی و تخلیه: اولین اقدامات آتش‌نشان‌ها شامل بررسی ایمنی و تخلیه افراد در محل حادثه است. آن‌ها بر اساس طرح‌های اضطراری و دانش فنی خود، افراد را به نقاط امن منتقل می‌کنند.

تأمین منابع و تجهیزات: آتش‌نشان‌ها از تجهیزات و ابزار مخصوص برای مقابله با حریق استفاده می‌کنند. این شامل لباس‌ها و تجهیزات مخصوص آتش‌نشانی مانند مخملک، کلاه آتش‌نشانی، ماسک‌های حفاظتی، خطوط آب، خطوط پنوماتیک و غیره می‌شود.

اطفاء حریق: برای اطفاء حریق، آتش‌نشان‌ها می‌توانند از مختلف روش‌ها و تجهیزات استفاده کنند. این شامل استفاده از آب، پودر‌های خاص، خنک کننده‌ها و سایر مواد اطفاء می‌شود.

نجات و اسکان: در مواردی که افراد به دلیل حریق در معرض خطر قرار داشته باشند، آتش‌نشان‌ها وظیفه نجات آن‌ها را دارند. این شامل استفاده از تجهیزات نجات مانند سلم‌ها، طناب‌ها و ابزارهای مرتبط است.

کنترل و حفاظت: پس از اطفاء حریق، آتش‌نشان‌ها باید مطمئن شوند که منطقه امن و کنترل شده است تا از بازگشت حریق جلوگیری شود. این شامل کنترل و بررسی مجدد منطقه و نیز استفاده از تجهیزات مانند ماسک‌ها و لباس‌های حفاظتی می‌شود.

در کل، آتش‌نشان‌ها با استفاده از تجهیزات حرفه‌ای و آموزش‌های کامل، سعی می‌کنند حریق را به سرعت مهار و کنترل کرده و از خطرات بیشتر جلوگیری کنند.

سیستم اطفا حریق چگونه آتش را خاموش می‌کند؟

سیستم‌های اطفا حریق به منظور کنترل و خاموش کردن آتش در مکان‌های مختلف نصب می‌شوند. این سیستم‌ها از تجهیزات و فناوری‌های مختلفی استفاده می‌کنند تا حریق‌ها را کنترل و مهار کنند. در ادامه، توضیح مختصری از نحوه عملکرد یک سیستم اطفا حریق آبی (سیستم اسپرینکلر) و یک سیستم اطفا حریق گازی سیستم گاز (CO2( آمده است:

سیستم اطفا حریق آبی (سیستم اسپرینکلر):

در این سیستم، لوله‌هایی حاوی آب تحت فشار در سقف یا دیوارهای ساختمان نصب می‌شوند.

در صورتی که دما به حداکثر نقطه تعریف شده برسد، اسپرینکلر‌ها باز می‌شوند و آب به شکل پخش‌شده به پایین ریخته می‌شود.

این آب به عنوان عامل خنک‌کننده به سوخت و مواد قابل اشتعال منتقل می‌شود و سعی در خاموش کردن حریق دارد.

سیستم اطفا حریق گازی

این سیستم از گاز CO2 به عنوان عامل اطفاء استفاده می‌کند. CO2 به دلیل خاصیتش به عنوان یک محلول حل کننده در آب و همچنین داشتن وزن مخصوص بالا، می‌تواند حرارت و اکسیژن مورد نیاز برای سوزش را از محل حریق حذف کند.

هر یک از این سیستم‌ها بر اساس نوع حریق و محل نصب مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین سیستم‌های مختلف دیگری نیز وجود دارند که از تکنولوژی‌ها و مواد مختلفی استفاده می‌کنند تا حریق‌ها را کنترل و خاموش کنند.

انواع کپسول آتش نشانی برای خاموش کردن آتش

کپسولCO2: این کپسول‌ها از گاز دی‌اکسید کربن برای اطفاء حریق استفاده می‌کنند. CO2 به دلیل ویژگی‌های خاص خود می‌تواند حرارت و اکسیژن لازم برای سوزش را از محیط حذف کند.

کپسول فوم: این کپسول‌ها شامل مخلوط‌های شیمیایی هستند که در تماس با هوا به صورت پف کرده و به عنوان عامل اطفاء بکار می‌روند. این فوم‌ها معمولاً به عنوان یک لایه پوششی بر روی سطوح محل حریق پاشیده می‌شوند.

کپسول پودر و گاز: این کپسول‌ها معمولاً دارای ترکیبات شیمیایی درون خود هستند که در مواجهه با حرارت و آتش فعال می‌شوند. آن‌ها می‌توانند از جنس‌ها و ترکیبات مختلفی مانند پودر‌های آتش‌نشانی و گاز‌های مخصوص باشند.

کپسول آب و گاز: این نوع کپسول‌ها حاوی آب و گاز می‌باشند که در صورت فشار زیاد به دلیل حرارت آتش، از داخل کپسول خارج می‌شوند و به عنوان وسیله‌ای برای اطفاء حریق مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کپسول بیوورسال: این نوع کپسول‌ها شامل مخلوط‌های شیمیایی قابل حل در آب هستند که در صورت برخورد با آب، به یک ماده اطفاء تبدیل می‌شوند. این کپسول‌ها معمولاً برای استفاده در مواقع ضروری برای اطفاء حریق در محیط‌هایی که آب به عنوان ماده اطفاء قابل قبول می‌باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هر یک از این انواع کپسول‌ها بر اساس نوع حادثه و محیط مورد استفاده، دارای ویژگی‌ها و تجهیزات مختلفی می‌باشند و باید با دقت و درستی استفاده شوند.