دتکتور دود مکشی

دتکتور دود مکشی | این دتکتور در بالابردن ایمنی ساختمان مفید است. این تجهیز با انتقال هوای داخل محیط به پنلی دورتر، هوا را آنالیز و وجود دود را تشخیص می‌دهد

فهرست مطالب

هر چیزی که در مورد دکتور دود مکشی باید بدانید

دتکتور دود مکشی (Sampling Smoke Detector) یکی از اجزای بسیار حیاتی در سیستم‌های ایمنی ساختمان است که در صورت وقوع دود، وظیفه دارد آن را به اطلاع ساختار اعلان یا اطفاء حریق برساند. این دستگاه باعث تسریع و تسهیل در اجتناب از آسیب‌های جدی و حیاتی می‌شود.

در داکیومنتهای بین المللی این نوع تجهیز با دو عنوان شناخته می‌شود:

·       Sampling Smoke Detector

·       Aspirating smoke detector

ساختار اصلی و طراحی کلی دتکتور دود مکشی از این قرار است که هوای داخل محیطهای مختلف مثل: اتاق‌ها، سالن‌ها و ... به یک پنل آنالیز که خارج از آن محیط است کشیده می‌شود و در آن پنل، هوا آنالیز می‌شود که در صورت وجود دود، سیگنال لازم به پنل اصلی کنترل ارسال خواهد شد.

معمولاً در فضاهایی که به دلیل شرایط و ویژگی‌های خاصیت محیطی از این نوع دتکتور استفاده می‌شوند. همچنین در مکان‌های دارای نقاط دسترسی دشوار مثل سقف‌های بلند یا مکان‌های دورافتاده کاربرد دارند.

در مکانهایی که جریان هوا کم است از این نوع دتکتور بیشتر استفاده می‌شود همانند: آشیانه‌ی هواپیماها، ترمینال فرودگاه، موتورخانه‌ها، تونل‌هایی که از آنها کابل عبور کرده است، کلین روم‌ها، اتاق‌های سرور و پردازش داده‌ها، کارخانه‌های غذا، ساختمان‌های میراثی و قدیمی، موزه‌ها، لابی هتل‌ها، تونل های مترو، مراکز مخابراتی و..

تفاوت دتکتور دود مکشی با سایر دتکتورهای دودی

دتکتورهای دود معمولی با استفاده از حسگرهایی که بر پایه تغییرات شیمیایی یا فیزیکی در غلظت گازهای دود کار می‌کنند، دود را تشخیص می‌دهند. این دتکتورها در اکثر موارد استفاده می‌شوند و در مکان‌های عمومی و اتاق‌ها نصب می‌شوند.

اما به طور خلاصه، دتکتور دود مکشی در اصل از از یک سیستم مکش هوا برای جذب هوای محیط و تشخیص دود استفاده می‌کند، در حالی که دتکتورهای دود معمولی، بدون مکش و با استفاده از حسگرهای شیمیایی یا فیزیکی دود را حس می‌کند.

سایر دتکتورهای دودی بر اساس حضور فیزیکی در محیط طراحی شده‌اند. به این ترتیب که هر دتکتور در فضایی با مساحت مشخص وجود دارد و چنانچه دود در فضا منتشر شود، دود وارد دتکتور هم خواهد شد و بر اساس مکانیزم تعریف شده، دود را تشخیص می‌دهد. یعنی دتکتور معمولی خودش المانی از همان فضا است اما دتکتور دود مکشی، بیرون از فضا.

به طور مثال دتکتورهای نوری یا فتو الکتریک، یک منبع نوری تابیده شده به یک سنسور دارند. چنانچه دود وارد محفظه دتکتور شود، این نور منحرف خواهد شد و دتکتور دودی فتوالکتریک، به کنترل پنل یا سیستم اعلام حریق  پیام خواهد داد.

همچنین در دتکتورهای دودی یونیزاسیون (که البته تقریبا از رده خارج شده‌اند) میان دو الکترود هوای یونیزه وجود دارد. درصورت ورود دود به این فضا، جریان الکتریکی که از این هوای یونیزه عبور می‌کند دچار تغییر خواهد شد و این تغییر به منزله وجود دود تلقی می‌شود و دتکتور دودی یونیزاسیون، سیستم اعلام حریق را مطلع خواهد کرد.

ساختار کلی و مکانیزم دتکتور دود مکشی

ساختار و عملکرد دتکتورهای دود مکشی، در این مقاله از هوبان نیز مورد بررسی قرار گرفته است:

پنل اصلی

پنل اصلی که در لوله‌های ورودی هوای اتاقهای مختلف در آن وارد می‌شوند خودش یک دتکتور دودی است. این دتکتور ممکن است از نوع دتکتور دودی فتوالکتریک یا سایر تکنولوژی‌ها تشکیل شده باشد.

هوا چگونه وارد دتکتور میشود؟

دتکتور دود مکشی از طریق یک مکنده هوایی هوا را به داخل دستگاه می‌کشد. مکنده هوایی معمولاً یک دستگاه الکتریکی است که از یک موتور استفاده می‌کند. این موتور معمولاً با ولتاژ استاندارد ۲۴ ولت و توان مصرفی نسبتاً کم عمل می‌کند.

نحوه کار مکنده هوایی به صورت زیر است:

موتور الکتریکی: مکنده هوایی دارای یک موتور الکتریکی است که با اتصال به منبع تغذیه الکتریکی فعال می‌شود.

محرک (پروانه): این محرک به وسیله موتور می‌چرخد و هوا را به داخل دستگاه می‌کشد.

وارد کردن هوا: پروانه با چرخش هوا را به درون دستگاه می‌کشد و هوا از طریق ورودی‌های هوا به داخل دتکتور مکشی وارد می‌شود.

کاهش فشار: ممکن است در برخی مدلهای به جای موتور مکنده، هوا از طریق اختلاف فشار، به صورت خودکار وارد محفظه گردد.

نحوه نصب

نصب دتکتورهای دود مکشی باید با دقت و به اطلاعات دقیق تولید کننده و دستورات توصیه شده انجام شود. اما در کل، مراحل نصب این سیستم طبق فرآیند زیر است:

انتخاب مکان مناسب: ابتدا باید مکان مناسب برای نصب دتکتور دود مکشی انتخاب کنید. این مکان نباید در نزدیکی مناطق پر خطر مثل آشپزخانه، اتاق‌های خواب، پذیرایی و اتاق‌های سوزناک باشد. همچنین، از نصب در نزدیکی درب‌ها و پنجره‌ها و نقاط تهویه اجتناب کنید.

نصب بر روی سطح: دتکتورهای دود مکشی معمولاً باید بر روی سطح دیوار نصب شوند. اطمینان حاصل کنید که دستگاه به درستی بر روی سطح نصب شده و هیچ انحراف یا خللی نداشته باشد.

اتصال به برق: اگر دتکتور دود مکشی به برق شهری وصل می‌شود، باید به منبع تغذیه الکتریکی متصل شود. اگر دتکتور از نوع باتری‌ است، باتری‌ها را درست قرار دهید و اطمینان حاصل کنید که آن‌ها شارژ شده باشند.

لوله‌ها: لوله‌ها در دتکتورهای دود مکشی برای جمع‌آوری و انتقال هوا به دستگاه استفاده می‌شوند. این لوله‌ها از موادی مانند پلاستیک یا فلزات مقاوم به حرارت و آتش‌سوزی تهیه می‌شوند.

نقش اصلی این لوله‌ها به شرح زیر است:

انتقال هوا به دستگاه: لوله‌ها در دتکتورهای دود مکشی برای جمع‌آوری هوای محیط و انتقال آن به دستگاه به کار می‌روند. آنها این اجازه را می‌دهند که دتکتور از یک مکان مناسب و دورتر از محیط، برای تشخیص دود استفاده کند.

تهویه مناسب: لوله‌ها باید به طور دقیق در نقاط استراتژیک نصب شوند تا هوا به طور مؤثری جریان داشته باشد و دتکتور بتواند به صورت کارآمد دود را تشخیص دهد.

مهم است که لوله‌ها به درستی نصب شوند و هیچ گونه خلل یا مسدودی در مسیر انتقال هوا ایجاد نشود. همچنین، لوله‌ها باید مطابق با استانداردها و دستورالعمل‌های تولید کننده دتکتور دود مکشی باشند.

تست و تایید عملکرد: پس از نصب، تست دتکتور برای اطمینان از صحیح کارکرد آن اهمیت دارد. این شامل تست دستی با دود مصنوعی یا دکتور گاز می‌شود.

پایش و نگهداری منظم: پس از نصب، دستگاه باید به طور دوره‌ای بررسی و تست شود تا اطمینان حاصل شود که به درستی کار می‌کند.

توجه داشته باشید که هر گونه نصب و تنظیمات دتکتور دود مکشی باید توسط فرد مجرب و تأیید شده انجام شود و از دستورات تولید کننده دستگاه پیروی شود.

آیا دتکتور مکشی آدرس پذیر هم وجود دارد؟

بله، در دنیای امروزه، تکنولوژی پیشرفته‌ای وجود دارد که به دتکتورهای دود مکشی این امکان را می‌دهد که آدرس‌پذیر باشند. این به این معنی است که هر دتکتور دود مکشی می‌تواند یک شناسه یا آدرس منحصر به فرد داشته باشد که اطلاعات ارسالی از آن به سیستم مرکزی تمیز و مشخص باشد.

با استفاده از تکنولوژی آدرس‌پذیری، می‌توانید به صورت دقیق مکان هر دتکتور را در ساختمان تعیین کنید. این اطلاعات می‌تواند در مواقع ضروری به نیروهای امدادی منتقل شود تا زمان واکنش و اقدامات برای مهار حریق بهینه‌سازی شود.

به عنوان مثال، در برخی از سیستم‌های اعلام حریق پیشرفته، هر دتکتور دود مکشی یک کد یونیک دارد که به سیستم مرکزی ارسال می‌شود تا موقعیت دقیق آن مشخص شود.

به همین دلیل، دتکتورهای دود مکشی آدرس‌پذیر می‌توانند در محیط‌هایی که نیاز به دقت و کنترل بالا دارند، بسیار مفید باشند.

مزایا و معایب دتکتور دود مکشی

دتکتورهای دود مکشی همانند هر تجهیز دیگری، دارای معایب و مزایای خاصی است که بسته به شرایط محیطی، اقتصادی، کارکرد و سایر عوامل باید مورد انتخاب قرار بگیرند. این دتکتورها ممکن است برای برخی فضاها به عنوان یک نیاز ضروی شناخته شوند و در برخی پروژه‌ها، الزامی به استفاده از آن‌ها نباشد.

مزایای Sampling Smoke Detector

دتکتورهای دود مکشی نسبت به سایر دتکتورهای دود دارای مزایا و ویژگی‌های خاصی هستند که آن‌ها را به یک انتخاب مناسب در برخی شرایط تبدیل می‌کند. گرچه این نوع از دتکتورها و آشکارسازها از نوع گران محسوب می‌شوند اما مزایای زیاد آن‌ها سبب می‌شود که بسیاری از مالکان و طراحان ساختمان، از آن چشم پوشی نکنند. در زیر، مزایای این نوع دتکتورها نسبت به سایر دتکتورهای دودی ذکر می‌شود: 

حساسیت بالا: دتکتورهای دود مکشی معمولاً از حسگرهای بسیار حساسی استفاده می‌کنند که اجازه تشخیص دود به صورت سریع و با دقت بالا را می‌دهند.

کاربری در شرایط ویژه: این نوع دتکتورها در محیط‌های خاصی که دارای شرایط خاص هستند (مثلاً وجود ذرات معلق در هوا یا دما و فشار مختلف)، بهترین گزینه هستند. یا در مکانهایی که امکان بازدید دوره‌ای دتکتور معمولی وجود ندارد. مثلا برای موزه‌ها مطلوب نیست که تکنیسین‌ها مدام در آنجا در رفت و آمد باشند.

قابلیت اطلاع‌رسانی دقیق: با توجه به حساسیت بالا، دتکتورهای دود مکشی به صورت دقیق و داده‌های اطلاع‌رسانی کننده‌تری از حریق ارائه می‌دهند.

دسترسی دشوار: در مکان‌هایی که نصب دتکتورهای دود معمولی دشوار است (مثلاً در ارتفاعات بلند یا در فضاهای بزرگ) دتکتورهای دود مکشی بهترین گزینه هستند.

کاهش احتمالات تریپ غیرضروری: با توجه به قابلیت تنظیم حساسیت، دتکتورهای دود مکشی می‌توانند برنامه‌ریزی شوند تا به تریپ‌های غیرضروری کاهش دهند.

تشخیص زودهنگام: این نوع دتکتورها به دلیل حساسیت بالا، به تشخیص زودهنگام حریق کمک می‌کنند که می‌تواند آسیب‌ها را به حداقل برساند.

قابلیت انعطاف پذیری: بسیاری از دتکتورهای دود مکشی قابلیت تنظیم حساسیت را دارند که این امکان را فراهم می‌کند تا به شرایط خاص محیطی و نیازهای مختلف ساختمان تطبیق دهند.

معایب Sampling Smoke Detector

دتکتورهای دود مکشی، همانند هر فناوری دیگری، ممکن است دارای معایب خاصی باشند که باید در نظر گرفته شوند. در زیر، برخی از معایب ممکن دتکتورهای دود مکشی ذکر می‌شود:

هزینه بالا: دتکتورهای دود مکشی معمولاً به دلیل پیچیدگی و تکنولوژی پیشرفته‌ای که دارند، هزینه بالایی دارند که ممکن است برخی از سازندگان یا کارفرمایان را به دستگاه‌های ساده‌تر متوجه کند.

نیاز به نگهداری و تعمیرات مکرر: دتکتورهای دود مکشی به دلیل پیچیدگی بالا و وجود قطعات مکانیکی و الکترونیکی، نیاز به نگهداری و تعمیرات مکرر دارند.

مصرف انرژی بیشتر: برخی از دتکتورهای دود مکشی به دلیل استفاده از مکنده‌های هوا برق بیشتری مصرف می‌کنند که ممکن است در برخی مواقع منجر به افزایش مصرف انرژی شود.

حساسیت به محیط: دتکتورهای دود مکشی باید در محیط‌های خاص و با توجه به شرایط خاص محیطی (مثلاً گرد و غبار، شوک و لرزش) قرار گیرند و در صورت عدم رعایت این موارد، ممکن است به عملکرد نامناسبی برخورد کنند. 

پیچیدگی نصب و راه‌اندازی: نصب و راه‌اندازی دتکتورهای دود مکشی ممکن است به دلیل پیچیدگی بالا و نیاز به تنظیمات دقیق، به مهارت و دانش تخصصی نیاز داشته باشد. 

نیاز به تخصص فنی: برخی از دتکتورهای دود مکشی نیازمند تخصص فنی بالا هستند تا بتوانند به درستی نصب و تنظیم شوند و در صورت نداشتن تخصص لازم، ممکن است به نتایج نامطلوبی منجر شوند.

تفاوت دتکتور دود مکشی با دتکتور کانالی (داکت دتکتور)

دتکتورهای دود مکشی و داکت دتکتور (دتکتور کانالی) هر دو برای تشخیص دود در سیستم‌های اعلام حریق استفاده می‌شوند، اما دارای تفاوت‌های مهمی هستند.

برای مقایسه‌ی بهتر، یکبار دیگر و به بیانی دیگر دتکتور دود مکشی را توضیح می‌دهیم:

یک دتکتور دود مکشی از یک واحد مکنده هوا برای جذب هوا استفاده می‌کند. این دتکتورها از لوله‌ها یا کانال‌ها برای جمع‌آوری هوا و جابه‌جایی آن به دستگاه استفاده می‌کنند. هوا سپس تحت تحلیل قرار می‌گیرد تا دود تشخیص داده شود. دتکتورهای دود مکشی برای تشخیص دودهای کمی و گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دتکتور دود کانالی یا Duct Smoke Detector در واقع یک دتکتور دود است که برای نظارت بر سیستم تهویه مصرفی (هواکش) در سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده می‌شود. دتکتور کانالی درون لوله‌های هواکش نصب می‌شود و در صورتی که دود در هواکش حضور داشته باشد، اعلام حریق می‌کند یا اینکه مستقیما به دمپرها فرمان بسته شدن می‌دهد.

بنابراین، تفاوت اصلی بین این دو نوع دتکتور در نوع کاربرد آن‌ها و محیطی که در آن استفاده می‌شوند است. دتکتور دود مکشی برای تشخیص دود در فضاهای عمومی و گسترده مانند سالن‌ها و مکان‌های بزرگ مناسب است، در حالی که دتکتور کانالی در سیستم‌های تهویه مطبوع و هواکش برای تشخیص دود در سیستم‌های تهویه مصرفی استفاده می‌شود.

دتکتور دود مکشی از نظر قیمت در چه رده‌ای است؟

دتکتورهای دود مکشی از نظر قیمت معمولاً به عنوان گزینه‌های پیشرفته و پرهزینه در مقایسه با دیگر دتکتورهای دودی در نظر گرفته می‌شوند. دلایلی که دتکتورهای دود مکشی به عنوان گزینه‌های پرهزینه در نظر گرفته می‌شوند عبارتند از:

تکنولوژی پیشرفته: دتکتورهای دود مکشی معمولاً از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری برای تشخیص دود استفاده می‌کنند که می‌تواند قیمت آن‌ها را افزایش دهد.

ویژگی‌های اضافی: برخی از دتکتورهای دود مکشی ممکن است از ویژگی‌های اضافی مانند امکانات ادرس‌پذیری، طراحی‌های خاص و قابلیت‌های ارتقاء پذیر برخوردار باشند که ممکن است قیمت آن‌ها را افزایش دهد.

کاربرد خاص: دتکتورهای دود مکشی معمولاً برای کاربردهای ویژه و مناطقی با نیازهای امنیتی بالا طراحی شده‌اند که می‌تواند تاثیر مستقیمی در قیمت آن‌ها داشته باشد.

به عنوان مثال، دتکتورهای دود مکشی اغلب در محیط‌های حساس مانند اتاق‌های سرور، آزمایشگاه‌ها و مراکز داده استفاده می‌شوند که نیاز به قابلیت‌های بیشتری دارند و این می‌تواند به افزایش قیمت آن‌ها منجر شود.

هزینه‌های نصب: در برآورد استفاده از دتکتور مکشی حتما باید هزینه‌های لوله‌ها نیز بررسی شود و نباید صرفا پنل اصلی مورد توجه قرار گیرد.

عوامل تاثیرگذار بر قیمت دتکتور

جمع بندی

دتکتور دود مکشی یکی از اختراعات مهندسی امنیت و ایمنی ساختمان است که توانسته بخش زیادی از مشکلات در این حیطه را برطرف نماید. گرچه دارای معایبی است اما بسیار کاربردی، مهم و مفید است که در دراز مدت، ممکن است بسیاری از هزینه‌ها را کاهش دهد و مدیریت بهتری بر ایمنی داشته باشد.